Zadaniem biologicznej oczyszczalni ścieków jest usunięcie ze ścieków substancji organicznych przy pomocy mikroorganizmów. Ten proces może odbywać się w warunkach beztlenowych (wtedy dochodzi do powstania dwutlenku węgla oraz metanu, jako produktów ubocznych) oraz w tlenowych (tutaj produktami ubocznymi są dwutlenek węgla i woda).
Pod hasłem biologicznej oczyszczalni ścieków kryją się tak naprawdę ich zasadnicze dwa rodzaje, w zależności od użytej technologii. Możemy bowiem zdecydować się na użycie złoża biologicznego, lub bioreaktora, czyli komory osadu czynnego.
Oczyszczalnia ze złożem biologicznym
Oczyszczalnia ze złożem biologicznym jest bardzo popularnym rozwiązaniem dla pojedynczych gospodarstw domowych, które nie mają dostępu do kanalizacji. Jej zastosowanie jest korzystne zarówno dla użytkowników, jak i dla środowiska. Skuteczność tego typu oczyszczalni polega przede wszystkim na połączeniu dwóch procesów – tlenowych i beztlenowych, odbywających się w jednym zbiorniku, składającym się z kilku części : osadnik wstępny, dwie strefy ze złożem biologicznym i osadnik wtórny. W osadniku wstępnym dochodzi do mechanicznego oczyszczenia w środowisku beztlenowym, a pozostałe ścieki trafiają do stref ze złożem biologicznym składającym się z protistów, grzybów, bakterii tworzących biofilm (czyli inaczej błonę biologiczną) i rozkładających materię organiczną w warunkach tlenowych. Z czasem, błona biologiczna na skutek zachodzących na niej procesów zwiększy swoją grubość i nastąpi jej oderwanie, po czym trafi do osadnika wtórnego, a stamtąd z powrotem do osadnika wstępnego. Co jakiś czas dlatego trzeba ją usunąć. Oczyszczone ścieki mogą zostać odprowadzone do rzeki, rowu melioracyjnego lub do gruntu.
Oczyszczalnia z osadem czynnym
Zasadniczą różnicą tutaj jest fakt, iż mikroorganizmy nie znajdują się tak jak w poprzednim typie oczyszczalni w jednym miejscu, tylko pływają swobodnie w bioreaktorze. Oprócz niego w tej oczyszczalni znajduje się również osadnik wstępny. Mechanizm działania opiera się na tym, że dzięki napowietrzaniu bioreaktora mikroorganizmy przeprowadzają tlenowy rozkład substancji organicznych, które zwiększają swoją objętość i tworzą tzw. kłaczki osadu czynnego, które opadają na dno. Taki osad najczęściej jest przemieszczany do osadnika wstępnego, lecz wcześniej funkcjonuje jako dodatkowy element filtracji. Oczyszczone ścieki trafiają do osadnika wtórnego, a po zakończeniu procesu do wód powierzchniowych, lub studni chłonnej.
Koszty budowy biologicznej oczyszczalni ścieków
W przypadku oczyszczalni ze złożem biologicznym trzeba się liczyć z kosztami rzędu 7 – 14 tysięcy złotych za same urządzenia. Do tego należy dołożyć cenę instalacji takiej konstrukcji, co wyniesie mniej więcej 2-3 tysiące złotych w przypadku, kiedy podczas robót nie będzie żadnych komplikacji. Jeśli zaś chodzi o oczyszczalnię z bioreaktorem, koszt konstrukcji wraz z montażem będzie rzędu 20 tysięcy złotych. Oczywiście w każdym przypadku należy wziąć pod uwagę, że ceny będą znacząco się różnić w zależności od marki urządzeń, użytych materiałów, warunków działki, na której będzie wykonywana konstrukcja oraz od ilości osób w gospodarstwie domowym.
Wady i zalety biologicznych oczyszczalni ścieków
Oczyszczalnie ze złożem biologicznym i osadem czynnym cechują się długą żywotnością, stosunkowo małą powierzchnią potrzebną do montażu oraz wysoką redukcją zanieczyszczeń. Ta ze złożem ponadto może poszczycić się odpornością na nierównomierny dopływ ścieków, zmiany temperatury, a także niskimi kosztami eksploatacji. Jej wadą natomiast jest ewentualna wymiana części w razie ich zużycia lub uszkodzenia oraz konieczność czyszczenia złoża.
Oczyszczalnia z osadem czynnym daje możliwość wykorzystania oczyszczonych ścieków w celach rolniczych, oczyszczanie jest równomierne oraz stabilne. Niestety charakteryzuje się dość wysokimi kosztami eksploatacyjnymi, sporą wrażliwością na uszkodzenia oraz na brak energii elektrycznej. Ponadto nie jest tak prosta w obsłudze jak poprzednia technologia.