Łożyska toczne. Najnowsze urządzenia, które wyposażone są w wiele elementów ruchliwych w celu jak największego zminimalizowania siły tarcia, zawierają łożyska toczne. Zastosowanie ich w różnych częściach maszyn pozwala na swobodny i płynny ruch obrotowy.
Zadaniem łożyska jest podtrzymanie poruszających się elementów urządzeń, a także przenoszenie ich obciążeń. W łożyskach tocznych odpowiednie części, dzięki przetaczaniu się, umożliwiają ruch obrotowy czopa bez poślizgu względem oprawy. Podstawowymi elementami takiego łożyska są części toczne, koszyk oraz pierścienie z bieżniami (głównymi i pomocniczymi). Pierścień zewnętrzny osadzony jest w oprawie, a wewnętrzny – na wale maszyny. Pomiędzy nimi znajdują się ujęte koszykiem elementy toczne. Koszyk ma za zadanie oddzielić wspomniane elementy tak, aby uniknąć ich wzajemnego tarcia. Ponadto tworzy nierozłączną całość z części tocznych i jednego pierścienia (źródło: http://e-zipk.ia.polsl.pl/bearings/index.php?action=teoria03).
Rodzaje łożysk tocznych
Istnieje kilka sposobów klasyfikacji łożysk tocznych. Jednym z nich jest podział ze względu na kształt części tocznych. Możemy tu wyróżnić łożyska kulkowe oraz wałeczkowe, które to następnie dzielą się na: walcowe, igiełkowe, stożkowe, baryłkowe i inne. Cechą charakterystyczną łożysk kulkowych, jak sama ich nazwa wskazuje, są elementy toczne w postaci kulek. Z uwagi na nieskomplikowaną konstrukcję oraz dużą liczbę odmian jest to najpopularniejszy typ łożysk tocznych.
Jeśli chcemy podzielić łożyska z uwagi na kąt działania, wyróżnimy: łożyska skośne, promieniowe (poprzeczne) o kącie działania 0° ≤ a < 45° oraz osiowe (wzdłużne) o kącie działania 45° ≤ a < 90°.
Kolejna klasyfikacja łożysk bierze pod uwagę możliwość wzajemnego wychylenia się pierścieni i wyróżnia: łożyska wahliwe, zwykłe i samonastawne. Łożyska wahliwe są rodzajem łożysk kulkowych. Zbudowane są z dwóch rzędów kulek oraz kulistej bieżni pierścienia zewnętrznego. Dzięki uniwersalnym właściwościom łożysk wahliwych ich zastosowanie możliwe jest w niemal każdej gałęzi przemysłu.
Łożyska – materiał i zastosowanie
Dawniej do budowy łożysk stosowano stal, jednak wraz z rozwojem technologii i odkryciem azotku krzemu łożyska zaczęto produkować z kompozytu ceramicznego. Dzięki temu osiągają one bardzo wysokie parametry jakości oraz pozostawiają w tyle starsze konstrukcje.
Łożyska toczne najczęściej stosuje się wówczas, gdy istotne jest uzyskanie bardzo małych oporów w czasie pracy, zwłaszcza podczas rozruchu. Bardzo dobrze radzą sobie one przy zmiennych prędkościach obrotowych wału oraz częstym zatrzymywaniu i uruchamianiu maszyn. Sprawdzają się także tam, gdzie niezbędna jest wysoka niezawodność pracy oraz trwałość łożyska, jak również w przypadku, gdy ze względu na wielkość korpusu maszyny konieczne jest stosowanie łożysk o małych wymiarach wzdłużnych.