Uniwersalnym, ponadczasowym i powszechnym symbolem sztuki budowlanej jest kamień. Kamień, to nie tylko pierwsze ludzkie narzędzia, to również jeden z pierwszych materiałów budowlanych. Budownictwo kamienne to symbol budownictwa, równie niezniszczalny, jak sam budulec.
Całe współczesne budownictwo, to w gruncie rzeczy budownictwo kamienne. Cegła to przecież przetworzona glina, czyli bardzo drobny materiał skalny. Popularny beton to też kamień, tyle, że wygodny i łatwy do kształtowania. Jego podstawowym składnikiem, obok wody i cementu, są liczne kruszywa, będące zawsze jakimś tam kamieniem. Kamienie naturalne znajdują zastosowanie niemal wszędzie. W przemyśle (produkcja cementu, tłuczeń, granulaty), w ogrodnictwie, w architekturze wnętrz (okładziny elewacyjne, blaty kuchenne, umywalki, schody, posadzki, parapety, ogólnie pojęty kamień konstrukcyjny), w produkcji nagrobków, w elewacjach, w renowacji starych budowli, a także w rzeźbie kamiennej oraz jako budulec do budowy murów i ogrodzeń.
Kamień naturalny
Kamień naturalny to bardzo atrakcyjny materiał budowlany, głównie ze względu na dużą różnorodność kolorów i wzorów powierzchni. Kamienie o tym samym lub podobnym wyglądzie, mogą mieć jednak różne właściwości techniczne. Dotyczy to przede wszystkim absorpcji wody i wytrzymałości. Na podstawie samego wyglądu kamienia nie sposób jednak określić, do jakich celów się on nadaje lub nie. I tu wkracza budowlana inżynieria materiałowa, bardzo obszerny dział nauki, zajmujący się właściwościami m.in. kamienia.
Kamienie to bardzo trwały materiał, czego przykładem są liczne, historyczne budowle. Ale i kamień podlega niszczycielskiej sile czasu. Aby kamienie zachowały swój wygląd przez dziesiątki lat, niezbędna jest właściwa, delikatna pielęgnacja. W tym przypadku należy jednak wziąć pod uwagę rodzaj kamienia, jego właściwości i wpływ środowiska. Ze względu na bardzo różny skład mineralny kamieni i różne wykończenie ich powierzchni, pojawiają się też zróżnicowane objawy zużycia i zabrudzenia. Aby czyszczenie i konserwacja przynosiły pożądane efekty, renowację powinien wykonać fachowiec.
Rodzaje kamieni budowlanych
W budownictwie rozróżnia się zasadniczo trzy rodzaje kamieni:
– okrągły kamień, otoczak, powstały naturalnie w nurtach rzek lub produkowany maszynowo;
– kamień z kamieniołomu, który jest wyłamany ze skały w sposób naturalny lub przez człowieka;
– kruszone minerały, sztucznie kruszone czy rozdrabniane kamienie;
Kamienie rozróżnia się też w zależności od wielkości ziarna:
– mączka skalna, kamienie poniżej 0,063 mm;
– piasek poniżej 2 mm, jako piasek kruszony lub okrągły;
– żwir naturalny, otoczaki naturalne i kamień kruszony, o wielkości ziarna od 2 do 32 mm;
– tłuczeń, osady żwiru lub pokruszony materiał mineralny, o wielkości ziarna od 32 do 63 mm, zaokrąglony materiał o tej wielkości nazywany jest grubym żwirem;
– głazy/złom skalny/graniaki, materiał powyżej 63 mm, materiał skalny o maksymalnej wielkości możliwej do transportu;
Rozróżnienie w zależności od zastosowania:
– kamień naturalny: są to kamienie w dowolnym formacie pochodzenia naturalnego, jako kamień ścienny, kostka brukowa, płyta z kamienia naturalnego itp.;
– ciosy czyli bloki kamienne’
– kamienie naturalne ociosane, łupane lub kruszone;
– materiał budowlany sztucznie wytworzony przez zestalenie (suszenie, wypalanie) luźnego materiału (gliny, minerału ilastego, gipsu, cementu), taki jak cegła (dachówka), wyroby gliniane lub betonowa kostka brukowa;
– kruszywo czyli kamienny dodatek do betonu lub asfaltu o różnej wielkości ziarna, grys kamienny przeznaczony do późniejszego wwalcowania do asfaltu;
Dorota Filip
Fot. Magda Ehlers, pexels.com