Konieczność modernizacji sieci elektrycznej występuje gdy instalacja jest eksploatowana około 20 lat, a także wtedy gdy pierwotnie oszacowane potrzeby są niewystarczające. Na przykład okazuje się, że użytkownicy dysponują zbyt małą ilością gniazdek lub cała instalacja pracuje na granicy wydajności, a włączenie większej ilości urządzeń powoduje wyłączanie bezpieczników.
Doskonałą okazją do modernizacji instalacji elektrycznej jest remont, ponieważ wymiana przewodów elektrycznych wymaga skuwania tynków. Także dodanie nowych obwodów oznacza naruszenie wierzchniej warstwy ścian czy podłóg.
Instalator znajduje się w najlepszej sytuacji jeśli modernizacja instalacji elektrycznej następuje w pierwszej fazie remontu. Dzięki temu w trakcie kolejnych prac remontowych można będzie usunąć szkody powstałe w trakcie wymiany instalacji elektrycznej.
Kolejną zasadą, od której nie powinno być żadnego odstępstwa, jest zatrudnienie do prac modernizacyjnych instalatora elektryka z uprawnieniami do wykonywania i odbioru instalacji elektrycznych. Prawo zabrania prowadzenia takich prac osobom bez uprawnień. Jedynie profesjonalista, dysponujący odpowiednią wiedzą, będącą efektem wielu szkoleń i doświadczenia zawodowego, jest w stanie przeprowadzić modernizację instalacji elektrycznej sprawnie, gwarantując bezpieczeństwo w trakcie prowadzenia prac i bezawaryjne działanie w drodze późniejszej eksploatacji.
Zatrudnienie instalatora elektryka z odpowiednimi uprawnieniami jest również istotne w momencie oddawania instalacji do użytku, ponieważ do odbioru instalacji i ponownego zaplombowania licznika przez miejscowy zakład energetyczny, wymagane są odpowiednio sporządzone i podpisane przez certyfikowanego fachowca dokumenty.
Normy prawne obowiązujące przy modernizacji instalacji elektrycznych
Polskie prawo nie narzuca na właścicieli obowiązku modernizacji instalacji elektrycznej ale nakazuje utrzymywanie infrastruktury w dobrym stanie technicznym. Według specjalistów każdy budynek, który ma ponad 20 lat powinien podlegać modernizacji instalacji elektrycznej ponieważ przez ostatnie dwie dekady nastąpiła zmiana przepisów i standardy ich wykonywania. Należy również mieć świadomość, że 20 lat temu stosowano m.in. przewody aluminiowe, a aluminium to metal ulegający utlenianiu. Istotny jest również wzrost zapotrzebowania na energię elektryczną. Przeciętna polska rodzina zużywa obecnie 4 x więcej prądu niż 20 lat temu.
Ważną zmianą, o której nie wolno zapominać jest przejście z systemu dwóch do systemu trzech przewodów co wiąże się też ze zmianą standardów dotyczących planowania sieci obwodów i rozdzielnic. Obecnie przewody elektryczne mogą być wykonane wyłącznie z miedzi, a rozdzielnica musi być wyposażona w moduły ochronne.
Modernizacja instalacji elektrycznych – od czego zacząć?
Przede wszystkim musimy odpowiednio zaplanować modernizację instalacji elektrycznej. Na początku należy przeanalizować aktualne potrzeby w zakresie wielkości poboru energii oraz funkcjonalności instalacji. Następnie należy rozważyć czy potrzeby te będą rosły (planowane powiększenie rodziny, rozbudowa domu, zakup nowych energochłonnych urządzeń). W praktyce powinniśmy rozpisać:
- ilość gniazdek w każdym pomieszczeniu oraz ich rodzaj (gniazdka zwykłe czy hermetyczne),
- preferowaną wysokość na jakiej powinny zostać zamontowane gniazdka w każdym pomieszczeniu,
- łączne zapotrzebowanie na energię elektryczną przez wszystkie urządzenia,
- umiejscowienie i sposób przyłącza źródeł światła w każdym pomieszczeniu (kinkiety, lampy, żyrandole etc.),
- wyszczególnienie inteligentnych systemów do sterowania np. światłem, bramą garażową, czy też roletami,
- sposób włączania i wyłączania światła w poszczególnych pomieszczeniach oraz umiejscowienie i rodzaj włączników.
Jeśli instalator otrzyma wszystkie wyżej wymienione informacje, będzie mógł na ich podstawie przeprowadzić modernizację instalacji elektrycznej oraz dobrać odpowiednią rozdzielnicę.
Podstawowe wymagane uprawnienia do modernizacji instalacji elektrycznych
Każdy odpowiedzialny instalator powinien posiadać dokumenty potwierdzające uprawnienia do wykonywania instalacji elektrycznych do minimum 1 kV, a także potwierdzających uprawnienia do wykonywania pomiarów odbiorczych instalacji elektrycznych i uprawnienia do składania dokumentów w zakładzie energetycznym poświadczające przeprowadzenie prac zgodnie z normami.
Kolejność prac
Przede wszystkim należy dokładnie ocenić stan bieżącej instalacji oraz zaplanować prace modernizacyjne. Tam gdzie nie planujemy wymiany całości instalacji elektrycznej należy przeprowadzić naprawę uszkodzonych fragmentów instalacji.
Kolejnym etapem jest zaplanowanie przebiegu nowych obwodów i zaznaczenie miejsc, w których chcemy dokonać wymiany instalacji.
Należy pamiętać, że według obecnych standardów urządzenia o dużym zapotrzebowaniu na energię powinny być podłączone do oddzielnych obwodów.
Ostatnim etapem modernizacji instalacji elektrycznej jest montaż gniazdek, szaf, bezpieczników oraz, na życzenie inwestora lamp, opraw oświetleniowych i włączników. Rodzaj zabezpieczenia na konkretnych elementach instalacji, wielkość bezpieczników automatycznych, wyłącznik różnicowo-prądowy minimalizujący skutki porażenia prądem itp. elementy dobiera elektryk wykonujący instalację.
Niezmierne istotne jest by inwestor zrozumiał, że oszczędzanie na materiałach służących do wykonania instalacji elektrycznej zamiast oszczędności przyniesie mu straty spowodowane wadliwością instalacji w przyszłości oraz brakiem dostatecznego bezpieczeństwa użytkowania.
Instalację elektryczną zawsze projektujemy z zakładką na powstające w trakcie eksploatacji nowe potrzeby t.j. kolejne urządzenia, po to by konieczność modernizacji instalacji nie występowała częściej niż co 20 lat. Lepiej więc zastosować przewody o grubszej średnicy, niż wymagane według obecnie obowiązujących norm, ponieważ zagwarantuje to wysoką jakość użytkowania przez kolejne lata. Nie warto również oszczędzać na rozdzielnicy, bo jest ona kluczowym elementem całego systemu zasilania domu, od którego zależy jakość całej instalacji.
Nowa rozdzielnica
W rozdzielnicy, inaczej zwanej szafką rozdzielczą, zbiegają się obwody elektryczne z całej domowej i ogrodowej instalacji elektrycznej. Jej wielkość uzależniona jest od wielkości całej instalacji elektrycznej i mocy jakiej musi do niej dostarczać. Najlepiej instalować ją w pobliżu drzwi wyjściowych tak by w przypadku pożaru lub innego zagrożenia można było z łatwością wyłączyć prąd w całym obiekcie.
Rozdzielnica składa się z aparatury sterującej i zabezpieczającej instalację elektryczną, a także szeregu bezpieczników chroniących przed przepięciami, przeciążeniem czy porażeniem prądem. Znajdują się w niej wyłączniki nadmiaroprądowe i różnicoprądowe, zabezpieczające poszczególne obwody oraz całą instalację. Obecnie, zgodnie z aktualnymi normami rozdzielnice zawierają urządzenia modułowe montowane na znormalizowanej szynie instalacyjnej. Wszystkie wyłączniki mają taki sam wymiar podstawowy – 17,5 mm – lub jego wielokrotność. Pojemność rozdzielnicy zależy od liczby modułów, jakie można w niej zmieścić, co z kolei pozwala łatwo obliczyć, ile i jakiej mocy urządzenia będzie w stanie obsłużyć. Podobnie jak inne elementy instalacji elektrycznej, pojemność rozdzielnicy warto dobierać „z zapasem” pozwalającym w przyszłości podłączać kolejne urządzenia. Wymiana rozdzielnicy często wiąże się z koniecznością zdemontowania licznika energii elektrycznej. Elektryk wykonujący modernizację ma obowiązek powiadomić o takiej potrzebie miejscowy zakład energetyczny, podając okres na jaki licznik zostanie odłączony. Po jego ponownym zamontowaniu powinien zgłosić konieczność zaplombowania urządzenia.