Na mocy art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami (dalej jako: u.z.d.) zostanie utworzony Fundusz Dostępności, którego dysponentem będzie minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego.
Środki Funduszu Dostępności będą przeznaczane na realizację zadań polegających na wsparciu działań w zakresie zapewnienia dostępności m.in. osobom niepełnosprawnym w budynkach wielorodzinnych i użyteczności publicznej.
Fundusz zasilany nie tylko środkami budżetowymi
Fundusz Dostępności będzie zasilany m.in. ze środków unijnych, grzywien, dotacji budżetowych, odsetek i wpłat ze zwrotów wsparcia udzielonego ze środków Funduszu Dostępności, a także ze środków Funduszu Solidarnościowego. Środki finansowe z Funduszu Dostępności będą przekazywane do Banku Gospodarstwa Krajowego. Następnie ze środków będzie udzielane wsparcie dla inwestorów (w tym m.in. gmin, powiatów i województw), które zamierzają zrealizować inwestycję poprawiającą dostępność lub zapewniającą dostępność osobom ze szczególnymi potrzebami.
Dofinansowanie na podstawie umowy
Inwestor ubiegający się o dofinansowanie będzie miał obowiązek zawarcia umowy z Bankiem Gospodarstwa Krajowego lub wyznaczonym przez niego pośrednikiem finansowym. W umowie zostanie ustalony szczegółowy cel inwestycji, warunki wypłaty i rozliczenia wsparcia, forma wsparcia i warunki jego udzielenia. Dofinansowanie może mieć charakter pomocy publicznej lub pomocy de minimis.
Kolejny fundusz celowy
Fundusze celowe są jednostkami sektora finansów publicznych, ale nie mają osobowości prawnej. Są to wyodrębnione rachunki bankowe, którymi dysponują wskazani ministrowie. Gospodarka finansowa państwowego funduszu celowego opiera się na rocznym planie finansowym. Tego typu twory prawne mają swoich zwolenników i przeciwników. Zdaniem zwolenników fundusz celowy pozwala wyodrębnić środki finansowe na określony cel i zabezpieczyć je przed wydatkowaniem na inne zadania publiczne. Niemniej z drugiej strony nadmierny podział środków budżetowych na budżet państwa i fundusze celowe, utrudnia racjonalne i efektywne gospodarowanie nimi.
Preferencyjne pożyczki dla likwidacji barier
Bank Gospodarstwa Krajowego w ramach wsparcia z Funduszu Dostępności udziela preferencyjnych pożyczek na likwidację architektonicznych barier, które mają pomóc osobom trwale lub czasowo niesprawnym ułatwiając im tym samym udział w życiu społecznym i publicznym. O pożyczkę mogą ubiegać się nie tylko jednostki samorządu terytorialnego, ale również spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, czyli podmioty prywatne, choć większość podmiotów uprawnionych do ubiegania się o tę formę wsparcia należy do sektora publicznego.
Pożyczka na koszty przyszłe
Inwestycje, które już zostały zakończone, nie mogą być współfinansowane środkami uzyskanymi z tytułu pożyczki. Wyjątkiem są inwestycje w trakcie realizacji, w przypadku których można ubiegać się o finansowanie wydatków z okresu 12 miesięcy poprzedzających dzień złożenia wniosku. Wsparcie może być kierowane na zamontowanie nowych wind w budynkach, a także innych przedsięwzięć, pod warunkiem zgodności ze standardami określonymi przez Załącznik nr 2 do Wytycznych w zakresie realizacji zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami oraz zasady równości szans kobiet i mężczyzn w ramach funduszy unijnych na lata 2014-2020.
Na czym polega preferencyjny charakter pożyczek?
Pożyczkodawca nie wymaga posiadania wkładu własnego oraz nie pobiera opłat i prowizji za czynności związane z udzieleniem i obsługą pożyczek. Okres spłaty pożyczki wynosi do 20 lat, przy czym w okresie do 6 miesięcy od zakończenia realizacji inwestycji inwestor może skorzystać z karencji w spłacie kapitału. Ponadto, oprocentowanie wynosi od 0,15% w skali roku w całym okresie kredytowania. Będzie ono wyższe m.in. w przypadku wykorzystania przez pożyczkobiorcę limitów pomocy publicznej. Ponadto inwestor może skorzystać z umorzenia do 40% kapitału pożyczki.
Podkreślenia wymaga jednak to, że pożyczkobiorca ma obowiązek udzielić zabezpieczenia spłaty, np. w formie weksla in blanco. Wydatki, które mogą być pokryte ze środków finansowych pochodzących z pożyczki to m.in. zakup, wytworzenie oraz koszty montażu i uruchomienia środków trwałych, koszty robót i materiałów budowlanych, koszty opłat administracyjnych, notarialnych i sądowych, a także koszty nadzoru inwestorskiego i audytu potrzeb w zakresie dostępności.
Uruchomienie pożyczki jest uzależnione od pozytywnej analizy zdolności kredytowej i ustanowienia zabezpieczeń spłaty. Pożyczka będzie udzielana w formie zaliczek, refundacji opłaconych faktur lub bezpośrednich płatności na rzecz wykonawców i dostawców, zgodnie z przedłożonymi przez inwestora oryginałami faktur VAT.