Oglądając współczesne budynki użyteczności publicznej, podziwiając nowoczesne gmachy, coraz bardziej futurystyczne w charakterze i wyglądzie, zastanawiamy się, gdzie jest kres myśli ludzkiej, czy zawsze materia będzie się poddawała geniuszowi człowieka? Na początku dwudziestego wieku doszło do prawdziwej rewolucji w architekturze i budownictwie. Owa rewolucja była możliwa dzięki dwóm elementom. Były to:
- wynalazki inżynieryjne takie stal, żelazo lane i żelbeton,
- nowoczesna myśl architektoniczna zrywająca z potrzebą naśladowania dawnych stylów budownictwa.
U schyłku dziewiętnastego wieku w Stanach Zjednoczonych architekci z Chicago zaczęli jako pierwsi w świecie projektować wieżowce oparte na konstrukcji stalowej o przeszklonych ścianach, w których piękno wynikało nie z licznych ozdobników, ale przede wszystkim z użyteczności. Dominowały bryły kubistyczne, trochę ogołocone, bardzo surowe w wyrazie. Korzystano chętnie z wynalazków materiałowo-konstrukcyjnych, dzięki którym tworzenie takich domów było możliwe. Wcześniejsza architektura stawiała na indywidualizm. W dwudziestym wieku wyzwaniem był uniwersalizm, jednakowość, powtarzalność. Piękna szukano w zupełnie innych obszarach. W okresie międzywojennym powstawały pierwsze osiedla mieszkaniowe. Architektura stała się sztuką dla masowego odbiorcy, a nie dla jednostki. Miało to oczywiście swoje konsekwencje.
Rewolucja konstrukcyjna
Powszechnie się uważa, że ubiegły wiek w architekturze był prawdziwą rewolucją. Przez kilkadziesiąt lat stworzono w architekturze i budownictwie konstrukcje, które prześcignęły osiągnięcia poprzednich tysiącleci. Do najważniejszych wynalazków zaliczamy: kratownice przestrzenne, łupiny, konstrukcje linowe i siatkowe, przykrycia pneumatyczne.
Kratownice przestrzenne
Jest to stalowa siatka o dedykowanych jednostkach pozwalająca dowolnie kształtować bryłę budynku. Za ich pomocą można tworzyć płaszczyzny pochyłe, półokrągłe, skośne, wygięte… Bardzo lekkie, idealnie sprawdzają się w budynkach (halach, dworcach), w których nie stosuje się podpór.
Łupiny konstrukcyjne
Są to konstrukcje niezwykle cienkie, o grubości kilku centymetrów, które przykrywają dość duże przestrzenie np. hale i przybierają kształt łupiny. Dzięki przyjęciu formy łupiny konstrukcja jest mimo lekkości bardzo trwała, odporna i pozwalająca na dowolne kształtowanie dachu. Może przybierać kształty znane z natury, np.: ludzka głowa, skorupka jajka, kształt orzecha.
Konstrukcje linowe i siatkowe
Tego typu pokrycia były wzorowane na mostach, konstruowanych na stalowych linach. Dachy były tak zaprojektowane, by przypominać żyłki liścia dźwigające elementy nośne. Były one jednocześnie złożone z przeciwstawnych powierzchni, które działały w dwóch różnych kierunkach, zapewniając dachowi elastyczność i trwałość. Taka koncepcja dachów była wykorzystana na przykład w konstrukcji hali sportowej w Raleigh (zaprojektowanej przez Macieja Nowickiego).
Przekrycia pneumatyczne
W ich konstrukcji wykorzystano zasadę stosowaną w pompowaniu balonów i kół pojazdów. Powłoki są wypełnione sprężonym powietrzem. Wykonane ze specjalnych tkanin, przyjmują kształt zaprojektowanej bryły pod wpływem działania ciśnienia. Ważny jest sposób ich mocowania, do którego wykorzystuje się stalowe liny odpowiednio zatwierdzone w ziemi. Tego typu dachy są wykorzystywane przy budowie pawilonów handlowych, hal sportowych, hal przemysłowych, aren cyrkowych. Pierwsza tego typu konstrukcja powstała w 1949 roku w Stanach Zjednoczonych. Bardzo ciekawą realizacją takiej koncepcji jest np. stadion w Tokio, który powstał w 1988 roku.
Masy plastyczne
Przyszłością nowoczesnych konstrukcji będą z pewnością masy plastyczne, które można dowolnie kształtować. Są bardzo lekkie, niezwykle wytrzymałe, można im nadawać dowolny kolor i fakturę.
Rewolucja technologiczna, która się dokonała pod koniec XX i na początku XX wieku pozwoliła spełniać wszystkie marzenia architektów. Dzięki niej mamy niezwykle ciekawe obiekty użyteczności publicznej, które wzbogacają nasze widzenie świata.
Artykuł sponsorowany