Klucze dynamometryczne okazują się przydatne znacznie częściej, niż mogłoby się to wydawać. Dlatego też warto znać ich zastosowanie w powszechnym użytku, aby uniknąć uszkodzeń, jakie mogą wystąpić wskutek zbyt mocnego lub zbyt słabego dokręcenia śruby. Dowiedz się, w jakich przypadkach należy sięgnąć po klucz dynamometryczny i jakie rodzaje tych kluczy najlepiej sprawdzą się w poszczególnych sytuacjach.
Czym jest klucz dynamometryczny?
Klucz dynamometryczny to rodzaj klucza, który umożliwia dokręcenie śruby z właściwą siłą, czyli – używając właściwej nomenklatury – do odpowiedniego momentu. Klucz dynamometryczny działa na zasadzie prawa Hooka, które mówi o tym, że ciało fizyczne odkształca się pod wpływem działającej na nie siły wprost proporcjonalnie do wartości tej siły. W kluczu znajdują się sprężyna i zapadka – po osiągnięciu wskazanego momentu dokręcenia, mierzonego w niutonometrach (Nm), zapadka “przeskakuje”, blokując klucz.
Zastosowanie kluczy dynamometrycznych w użytku powszechnym
Klucze dynamometryczne powinni mieć w swojej szafce z narzędziami przede wszystkim użytkownicy różnych pojazdów – samochodów, motocykli czy rowerów. Oprócz nich powinni wyposażyć się w nie także majsterkowicze, którzy zajmują się montażem konstrukcji z różnych materiałów – wiele z tych materiałów będzie miało wskazanie od producenta, dotyczące momentu dokręcenie, który zapewni bezpieczeństwo i nie niszczy materiału.
- Samochody – z odpowiednią siłą w samochodach powinny być dokręcane m.in. koła, ale również blok i głowica silnika. Zbyt niski moment może nie zagwarantować odpowiedniej solidności montażu, natomiast dokręcenie ze zbyt dużą w najlepszym wypadku skończy się zapieczeniem śruby, a w najgorszym uszkodzeniem elementów bloku czy głowicy. Klucze dynamometryczne wykorzystuje się też przy dokręcaniu świec zapłonowych.
- Motocykle – podobnie jak w przypadku samochodów, klucze dynamometryczne będą niezbędne przy dokręcaniu kół motocykla oraz elementów silnika.
- Rowery – w zasadzie wszystkie śruby w rowerze powinny być dokręcane z odpowiednią siłą. Wiąże się to z delikatnością materiałów, z których wykonywane są te jednoślady.
Jak dobierać klucze dynamometryczne?
Pod uwagę należy wziąć oczywiście rozmiar klucza. Funkcjonalne są klucze dynamometryczne z wymiennymi nasadkami. Do wyboru jest kilka różnych rodzajów kluczy dynamometrycznych, jednak zasada ich działania jest bardzo podobna lub taka sama, a różnice polegają głównie na sposobie sygnalizowania osiągnięcia momentu dokręcenia – może być to kliknięcie, “złamanie się” klucza pod kątem, elektroniczny sygnał dźwiękowy czy “ślizganie się” klucza po łbie śruby.
Ważny jest jednak zakres momentu dokręcenia, jaki można ustawić na kluczu:
- do kół powinien być on dość szeroki i wynosić od 40 do 200 Nm;
- do dokręcenia elementów silnika zwykle wynosi około 30 Nm;
- dokręcenie świec zapłonowych wymaga osiągnięcia momentu około 20 Nm;
- klucze dynamometryczne do rowerów powinny mieć zakres od 0 do 25 Nm.
Ważną informacją jest to, że kluczem dynamometrycznym nigdy nie wolno odkręcać śrub, ponieważ jest to najprostszy sposób rozkalibrowania narzędzia.
~