Zabezpieczenie budynku przed skutkami uderzeń pioruna i minimalizacja szkód, jakie może wyrządzić, możliwa jest jedynie przez prawidłowe wykonanie instalacji odgromowej, którą tworzą zwody, przewody odprowadzające i uziomy. Jak poprowadzić zwody i przewody na płaskich dachach o dużej powierzchni, aby dobrze spełniały swoje zadanie?
Rodzaje zwodów
Wyróżnia się dwa typy zwodów: naturalne, czyli elementy konstrukcyjne dachu przewodzące prąd oraz sztuczne, a więc rozłożone na powierzchni dachu w celu ochrony odgromowej. Z racji tego, że zwody naturalne muszą spełniać określone wymogi, m.in. mieć galwaniczną ciągłość połączeń, zostać wykonane z blachy o grubość kilku mm, nie mogą być pokryte izolacją, a w ich pobliżu nie mogą znajdować się źródła zagrożeń wybuchem, zdecydowanie częściej w instalacji odgromowej stosuje się zwody sztuczne.
Jak poprowadzić zwody?
Najczęściej na płaskich dachach tworzy się siatkę ze zwodów poziomych niskich. Na dachach pokrytych materiałem niepalnym przytwierdza się je bezpośrednio do podłoża lub umieszcza nieco ponad jego poziomem, jeśli wiadomo, że na jego powierzchni będzie gromadziła się woda. Z kolei na dachach o wysokim stopniu łatwopalności, przewody instaluje się na wysokości min. 10 cm nad nimi, dbając o to, by nie stykały się z elementami łatwopalnymi. Poza tym, gdy niemożliwe jest zachowanie wspomnianej odległości, konieczne jest oddzielenie przewodu od materiału warstwą żaroodporną lub zastosowanie przewodu o przekroju wielkości min. 100 mm2. Co więcej, jeśli dach wysypany jest warstwą ziemi, sieć zwodów układa się na niej, pamiętając o zachowaniu wymiarów oka odpowiadających klasie ochrony budynku (dotyczy obiektów, gdzie ludzie nie przebywają regularnie na dachu) albo wykonuje się sieć zwodów w rozmiarze 5 × 5 m i uzupełnia ją o układ zwodów pionowych (dotyczy dachów, z których regularnie korzystają ludzie).
Do stworzenia siatki używa się przewodów okrągłych litych, taśm, linek poziomych i pionowych, pamiętając o jej wymaganym rozmiarze i wielkość pojedynczego oka. Jej kolejne elementy mocuje się za pomocą wsporników rozstawianych w półmetrowych (dotyczy taśm i linek prowadzonych w pionie lub poziomie oraz stosowanych na poziomie powyżej 20 m) bądź metrowych (dotyczy przewodów okrągłych litych i taśm oraz linek pionowych sięgających od ziemi na wysokość ok. 20 m) odstępach od siebie. Łączenie natomiast wykonuje się przy pomocy złączek oraz elementów elastycznych, które redukują naprężenia. Oczywiście niezmiernie ważne jest, by wymiary oka sieci zwodów odpowiadały klasie ochrony odgromowej. W przypadku klasy I powinny one wynosić 5 × 5 m, dla klasy II – 10 × 10 m, dla klasy III – 15 × 15 m, dla klasy IV – 20 × 20 m.
Wspomnieć trzeba jeszcze, że wszelkie metalowe konstrukcje czy wystające części dachu również należy ochronić przed oddziaływaniem prądu udarowego pochodzącego z wyładowań atmosferycznych. Zgodnie z najnowszymi normami zaleca się je zabezpieczyć zwodami pionowymi nieizolowanymi, które zapobiegną przeskokom iskrowym w instalacji odgromowej. Na dodatek wszystkim obiektom o wysokości przekraczającej 60 m, należy zapewnić ochronę przed wyładowaniami bocznymi, a więc zastosować na ich ścianach identyczną siatkę zwodów jak na dachu. Nie ma potrzeby pokrywać nią całej powierzchni ścian, tylko ich najwyższą część.
Przewody odprowadzające
Zwody poziome niskie łączy się z przewodami odprowadzającymi, a te z uziomami. Liczbę przewodów dobiera się do wielkości obiektu, niemniej niezbędne są co najmniej dwa. Wykonuje się je z takich samych materiałów co zwody lub z ocynkowanych stalowych taśm. Sposób i miejsce ich montażu uzależnione są od rodzaju materiału użytego do wzniesienia i wykończenia ścian. W przypadku ścian z materiałów niepalnych przewody kładzie się w ścianie lub na jej powierzchni, unikając montowania w rynnach. Natomiast jeśli ściany zrobione są z materiałów łatwopalnych, przewody prowadzi się po nich, ale tylko wtedy, gdy wzrost temperatury nie stwarza niebezpieczeństwa pożaru lub awarii, jednak przeważnie instaluje się je, zachowując między nimi a ścianą 10 cm odstęp. Jeżeli jednak uzyskanie wymaganego odstępu nie jest możliwe, między ścianą a przewodem stosuje się warstwę żaroodporną bądź używa przewodu o przekroju nie mniejszym niż 100 mm2.
Przewody prowadzi się jak najkrótszą drogą, unikając zapętleń oraz dużej ilości załamań. Należy je umieszczać w pobliżu naroży budynku, z uwzględnieniem narzuconych przez normy odległości między nimi. W zależności od poziomu ochrony muszą one wynosić: dla klasy I i II – 10 m, dla klasy III – 15 m, a dla klasy IV – 20 m. Najlepiej umiejscowić je wzdłuż obwodu ścian zewnętrznych, co umożliwi właściwe odprowadzenie prądu piorunowego.
